Co to jest wykroczenie drogowe?
Wykroczenie drogowe to czyn naruszający przepisy ruchu drogowego, który podlega karze zgodnie z Kodeksem wykroczeń. Nie jest to jednak przestępstwo – wykroczenia są mniej poważnymi naruszeniami prawa i zazwyczaj skutkują mandatem lub punktami karnymi. Są one klasyfikowane w Rozdziale XI Kodeksu wykroczeń pod nazwą „Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji”.
Do wykroczeń drogowych zalicza się m.in. przekroczenie prędkości, nieprawidłowe parkowanie, niestosowanie się do sygnałów świetlnych czy nieustąpienie pierwszeństwa pieszym. Celem karania takich zachowań jest ochrona bezpieczeństwa wszystkich uczestników ruchu drogowego oraz zapewnienie porządku na drogach.
Wykroczenie drogowe a przestępstwo: różnice
Podstawową różnicą między wykroczeniem a przestępstwem drogowym jest skala naruszenia przepisów oraz konsekwencje prawne. Wykroczenia drogowe to mniej poważne czyny, za które grożą głównie mandaty, punkty karne lub ewentualnie kara grzywny. Przestępstwa drogowe są poważniejszymi naruszeniami prawa. To np. jazda w stanie nietrzeźwości powyżej 0,5 promila alkoholu we krwi, spowodowanie wypadku ze skutkiem śmiertelnym czy ucieczka przed policją. Za przestępstwa grożą znacznie surowsze konsekwencje, takie jak kara więzienia, zakaz prowadzenia pojazdów czy bardzo wysoka grzywna.
Co mówią statystyki o wykroczeniach drogowych?
W 2024 roku najczęstszym wykroczeniem drogowym w Polsce było przekraczanie dozwolonej prędkości. Z danych Komendy Głównej Policji wynika, że odnotowano aż 2,42 mln takich przypadków. Z tej liczby aż 1,5 mln dotyczyło przekroczeń prędkości w rejonie przejść dla pieszych. Kolejnymi najczęściej popełnianymi wykroczeniami były:
- brak zapiętych pasów bezpieczeństwa,
- nieprawidłowe zatrzymanie lub postój,
- niesprawność techniczna świateł,
- jazda bez świateł.
W statystykach znalazły się również inne niebezpieczne zachowania kierowców – 55 979 osób nieprawidłowo zmieniało pas ruchu, a 45 230 nie ustąpiło pierwszeństwa innym pojazdom.
Warto zaznaczyć, że także piesi nie zawsze przestrzegają przepisów ruchu drogowego. W 2024 roku popełnili oni ponad 165 tys. wykroczeń. Najczęściej były to:
- przechodzenie w miejscach niedozwolonych,
- ignorowanie sygnalizacji świetlnej,
- brak elementów odblaskowych,
- poruszanie się nieprawidłową stroną drogi.
W 2024 roku przeprowadzono 16 mln badań na obecność alkoholu, z czego 92 324 zakończyły się ujawnieniem nietrzeźwych kierujących – to o 4,5% mniej niż rok wcześniej.
Co wynika z tych statystyk? Zdaniem funkcjonariuszy można z ostrożnym optymizmem mówić o poprawie bezpieczeństwa na drogach, choć wiele problemów wciąż pozostaje aktualnych.
Z czego najczęściej wynikają wykroczenia drogowe?
Statystyki pokazują, że w Polsce wciąż popełnia się wiele wykroczeń drogowych. Z czego to wynika? Dlaczego dochodzi do łamania obowiązujących przepisów?
- Wykroczenia drogowe często wynikają z nieprawidłowego oznakowania dróg, które może wprowadzać kierowców w błąd. Nieczytelne, źle ustawione lub zasłonięte znaki sprawiają, że kierujący nieświadomie łamią przepisy, np. przekraczając prędkość czy parkując w miejscu niedozwolonym.
- Kolejną przyczyną jest oczywiście nieznajomość aktualnych przepisów – wielu kierowców nie śledzi zmian w kodeksie drogowym, co prowadzi do błędów, np. w zakresie pierwszeństwa pieszych.
- Pośpiech i presja czasu to kolejny czynnik – kierowcy często ignorują znaki drogowe, wyprzedzają w niedozwolonych miejscach lub przejeżdżają na czerwonym świetle, by szybciej dotrzeć do celu.
- Dużą rolę odgrywa także nieuwaga, zwłaszcza w dobie smartfonów. Korzystanie z telefonu za kierownicą powoduje, że kierowca może przeoczyć ważne oznakowanie lub sytuację na drodze.
- Zły stan infrastruktury drogowej, np. niewidoczne linie podziału pasów ruchu, także może prowadzić do wykroczeń.
- Niektóre z nich wynikają też z błędnych nawyków. Wielu kierowców przyzwyczaja się do łamania przepisów, np. nieużywania kierunkowskazów czy ignorowania ograniczeń prędkości.
- Niekorzystne warunki atmosferyczne, takie jak mgła czy deszcz, mogą sprawiać, że znaki stają się nieczytelne, a kierowcy nie dostosowują prędkości do warunków, które panują.
- Niektórzy kierujący po prostu ignorują przepisy, licząc na to, że unikną mandatu lub punktów karnych.
Wszystkie te czynniki sprawiają, że wykroczenia drogowe pozostają jednym z największych wyzwań dla bezpieczeństwa na drogach.
Kary za wykroczenia – taryfikator na 2025 rok
Wykroczenia są karane łagodniej niż przestępstwa, ale nie zmienia to faktu, że piesi i kierowcy, którzy je popełniają, muszą liczyć się z konsekwencjami. Jakie kary za najczęstsze wykroczenia obowiązują w 2025 roku?
Przekroczenie prędkości
Podstawa prawna – art. 92a Kodeksu wykroczeń. Jaka jest kara za wykroczenie drogowe dotyczące przekroczenia prędkości?
- Przekroczenie prędkości do 10 km/h – 1 punkt karny, mandat 50 zł,
- 11-15 km/h – 2 punkty karne, mandat 100 zł,
- 16-20 km/h – 3 punkty karne, mandat 200 zł,
- 21-25 km/h – 5 punktów karnych, mandat 300 zł,
- 26-30 km/h – 7 punktów karnych, mandat 400 zł,
- 31-40 km/h – 9 punktów karnych, mandat 800 zł (lub 1600 zł w przypadku recydywy*),
- 41-50 km/h – 11 punktów karnych, mandat 1000 zł (lub 2000 zł w przypadku recydywy),
- 51-60 km/h – 13 punktów karnych, mandat 1500 zł (lub 2000 zł, jeśli to recydywa),
- 61-70 km/h – 14 punktów karnych, mandat 2000 zł (lub 4000 zł w przypadku recydywy),
- powyżej 70 km/h – 15 punktów karnych, mandat 2500 zł (jeśli to recydywa, to mandat wyniesie 5000 zł).
*Recydywa obowiązuje, jeżeli kierowca w ciągu 2 lat popełni ponownie poważne wykroczenie z danej grupy.
Niestosowanie się do znaku, sygnału lub polecenia w ruchu drogowym
Podstawa prawna tego wykroczenia to art. 92 Kodeksu wykroczeń. Kara grzywny w tym przypadku wynosi od 250 zł. Kierowca może dodatkowo otrzymać punkty karne, których liczba będzie zależeć od specyfiki wykroczenia.
Zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym
Podstawa prawna: art. 86 Kodeksu wykroczeń. Jeżeli następstwem popełnionego czynu jest spowodowanie naruszenia czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia innej osoby, sprawca podlega karze grzywny w wysokości nie niższej niż 1500 złotych. Jeżeli osoba dopuszcza się wykroczenia, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny w wysokości nie niższej niż 2500 złotych.
Prowadzenie pojazdu w stanie po spożyciu alkoholu
Podstawa prawna: art. 87 Kodeksu wykroczeń. Z jakimi karami trzeba się liczyć w tej sytuacji?
- Za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie po użyciu alkoholu grozi kara aresztu albo grzywny nie niższej niż 2500 zł oraz obowiązkowo zakaz prowadzenia pojazdów.
- Za prowadzenie innego pojazdu niż mechaniczny (np. roweru) w stanie nietrzeźwości grozi taka sama kara – areszt albo grzywna od 2500 zł, z możliwością orzeczenia zakazu prowadzenia takich pojazdów.
- Za prowadzenie innego pojazdu niż mechaniczny w stanie po użyciu alkoholu grozi kara aresztu albo grzywny nie niższej niż 1000 zł, również z możliwością zakazu prowadzenia.
Naruszenie przepisów dotyczących zakazu wyprzedzania
Naruszenie zakazu wyprzedzania (art. 92b Kodeksu wykroczeń) skutkuje następującymi karami w określonych przypadkach:
- wyprzedzanie na przejeździe dla rowerzystów i bezpośrednio przed nim, z wyjątkiem przejazdu, na którym ruch jest kierowany – 10 pkt,
- wyprzedzanie pojazdu silnikowego jadącego po jezdni przy dojeżdżaniu do wierzchołka wzniesienia – 10 pkt,
- wyprzedzanie pojazdu silnikowego jadącego po jezdni na zakręcie oznaczonym znakami ostrzegawczymi – 10 pkt,
- wyprzedzanie pojazdu silnikowego jadącego po jezdni na skrzyżowaniu, z wyjątkiem skrzyżowania o ruchu okrężnym lub na którym ruch jest kierowany – 10 pkt,
- wyprzedzanie na przejeździe kolejowym i bezpośrednio przed nim – 10 pkt,
- wyprzedzanie przy przejeżdżaniu przez tory tramwajowe lub bezpośrednio przed nimi, z wyjątkiem skrzyżowania lub przejazdu tramwajowego, na którym ruch jest kierowany – 10 pkt.
Oprócz tego kierowcy muszą się liczyć z ryzykiem otrzymania mandatu w wysokości nawet kilku tysięcy złotych.
Jakie są kary za wykroczenia drogowe? Mandaty to nie wszystko
Poza mandatami i punktami karnymi wykroczenia drogowe mogą skutkować zakazem prowadzenia pojazdów – przy poważniejszych wykroczeniach, skierowaniem na kurs reedukacyjny czy koniecznością ponownego zdawania egzaminu na prawo jazdy.
