Sygnalizacja świetlna tramwajowa – jak działa? Kiedy tramwaj ma pierwszeństwo?

Sygnalizacja tramwajowa – jak wygląda?

Sygnalizacja tramwajowa (ST) składa się z oprawy z dwoma lub trzema komorami, najczęściej umieszczonej na słupie. Wygląda podobnie jak ta montowana nad zwykłymi ulicami, ale nie ma standardowych świateł – zielonego, żółtego i czerwonego. Zamiast nich na ekranach wyświetlają się pionowe i poziome kreski. Czasami sygnalizator jest też uzupełniony o tabliczkę ze wskazaniem kierunku jazdy – stosuje się ją w modelach STK.

Sygnalizacja tramwajowa ST

Sygnalizacja tramwajowa STK

Sygnalizacja tramwajowa STT

Jak odczytywać poszczególne komunikaty wyświetlające się na sygnalizacji świetlnej tramwajowej?

• Pozioma biała kreska – to sygnał „stój”, oznaczający zakaz jazdy.
• Pionowa biała kreska – to znak zezwalający na jazdę.
• Pionowa biała kreska, która miga – to sygnał informujący, że za chwilę wyświetli się symbol oznaczający zakaz jazdy.

W niektórych miejscach stosuje się sygnalizację z trzema komorami. Wówczas wyświetlają one dodatkową ukośną kreskę, która nakazuje skręt.

W Polsce można też spotkać sygnalizatory STT, które mają cztery wyświetlacze ułożone w kształt litery „T”. Są one stosowane głównie w miejscach z rozbudowanymi torowiskami. Wyświetlają podobne sygnały jak standardowe modele dwukomorowe, ale dzieje się to w nieco inny sposób. Sygnalizatory te podświetlają po dwa lub trzy białe punkty w odpowiednim układzie – pionowym, poziomym lub ukośnym.

Od czego zależy rodzaj sygnalizatora zamontowanego na danej trasie?

Wybór odpowiedniego sygnalizatora zależy wyłącznie od władz miejskich odpowiedzialnych za planowanie tras. Najczęściej na polskich drogach pojawiają się modele ST lub STK. W większych miastach, na skrzyżowaniach o dużym natężeniu ruchu, zwykle stawia się sygnalizatory STT. Ułatwiają one bowiem zarządzanie przejazdami, zwłaszcza gdy z jednego punktu można skręcić w kilku różnych kierunkach.

Uwaga: za granicą sygnalizacja świetlna może wyglądać zupełnie inaczej niż w Polsce.

Jak działa sygnalizacja tramwajowa?

Sygnalizacja tramwajowa działa podobnie jak ta samochodowa. Jest ona sterowana automatycznie przez systemy znajdujące się w specjalnych szafach aparatowych. Zwykle są one montowane w pobliżu sygnalizatorów, co ułatwia wprowadzanie zmian czy przeprowadzanie napraw.

Na niektórych skrzyżowaniach wykorzystuje się tzw. sygnalizację wybudzaną. Działa ona jedynie wtedy, gdy jest potrzebna – czyli w sytuacji, w której pojazd zbliża się do przecięcia ulic. Najczęściej aktywuje ją ruch wykrywany przez promieniowanie podczerwone lub impulsy wysyłane w odpowiednim paśmie radiowym. W ten sposób ruch dla tramwajów zostaje otwarty tylko wtedy, gdy pojazdy komunikacji miejskiej faktycznie chcą przejechać przez skrzyżowanie, co minimalizuje korki. Podobne rozwiązanie stosuje się na przejściach dla pieszych, na których trzeba wcisnąć przycisk, aby pojawiło się zielone światło.

Podczerwień i impulsy radiowe to najpopularniejsze sposoby sterowania sygnalizacją wybudzaną. Istnieje jednak więcej metod, które pozwalają na uruchomienie systemu. To:

• detektor indukcyjny – umieszczany na nawierzchni lub zalewany betonem,
• detektor zajętości toru – nadajnik montuje się w kabinie motorniczego,
• pozycjonowanie GPS.

W niektórych miejscach stosuje się też sygnalizację samoczynnej blokady liniowej. Jest tak m.in. na trasie Krakowskiego Szybkiego Tramwaju. Rejestruje ona przejazdy poszczególnych pojazdów i blokuje te fragmenty, które są obecnie zajęte. W ten sposób można uniknąć kolizji i konieczności szybkiego hamowania, co usprawnia ruch.

Kiedy tramwaj ma pierwszeństwo?

Na skrzyżowaniach równorzędnych, bez sygnalizacji świetlnej, tramwaj zawsze ma pierwszeństwo. Nie ma wówczas znaczenia, z którego kierunku wjeżdża on na przecięcie ulic. Pojazdy tego typu nie podlegają bowiem regule prawej ręki, a na skrzyżowaniach są traktowane jak samochody uprzywilejowane.

Jeśli jednak na drodze znajdują się znaki, mogą ona wyznaczać pierwszeństwo w zupełnie inny sposób. To takie tablice jak:

• D1 – to znak określający, którą ulicę obowiązuje pierwszeństwo przejazdu. Stosuje się go przede wszystkim w obszarach zabudowanych, na skrzyżowaniach. Kierowcy znajdujący się na drodze z taką tablicą mają pierwszeństwo przed tymi, którzy poruszają się ulicami podporządkowanymi;
• A-21 – znak ten informuje o przejeździe przez tory tramwajowe (zwłaszcza gdy przecinają ulicę w taki sposób, że trudno je zauważyć). W takich miejscach tramwaj ma bezwzględne pierwszeństwo przed innymi pojazdami;
• A-6a – znak ten ostrzega o skrzyżowaniu z drogą podporządkowaną i informuje, że to Ty masz na niej pierwszeństwo.

Pierwszeństwo tramwaju a sygnalizacja świetlna

Sytuacja wygląda jeszcze inaczej, gdy na ulicy znajduje się sygnalizacja świetlna. Reguluje ona ruch i wskazuje, kiedy kierowcy mogą poruszać się poszczególnymi pasami. Jeśli planujesz skręcić w lewo, ale tramwaj też ma „zielone światło”, musisz go przepuścić. W przypadku, gdy to pojazd komunikacji miejskiej zamierza wykonać ten manewr, zasada jest odwrotna – to Ty masz pierwszeństwo.

Kierowcy samochodów nigdy nie powinni sugerować się sygnalizacją świetlną dla tramwajów. Informacje wyświetlające się na takich ekranach są skierowane jedynie do motorniczych i mogą mylić osoby, które na co dzień nie prowadzą pojazdów komunikacji miejskiej.

Uwaga: jeśli doszło do awarii sygnalizacji świetlnej, należy stosować się do znaków. W sytuacji, gdy na przecięciu ulic nie ma żadnych tablic, obowiązuje ta sama zasada jak na skrzyżowaniu równorzędnym. Tramwaj ma wówczas pierwszeństwo przed wszystkimi samochodami.

Co stanie się, gdy nie ustąpisz pierwszeństwa tramwajowi?

Mandat za nieustąpienie pierwszeństwa tramwajowi wynosi od 300 zł do 500 zł. Natomiast gdy zachowanie kierowcy spowoduje kolizję, kara może wzrosnąć do 1500 zł. Dodatkowo kierowca otrzymuje wówczas od 6 do 15 punktów karnych – dokładna liczba zależy od kwalifikacji wykroczenia.

Trzeba też pamiętać, że tramwaj waży nawet kilkadziesiąt razy więcej niż samochód osobowy. W razie kolizji to Ty masz więc zdecydowanie mniejsze szanse na wyjście z tej sytuacji bez szwanku.

Dodatkowe zasady związane z ruchem tramwajowym w mieście

Poruszanie się po mieście, gdzie jeżdżą też tramwaje, wymaga od kierowców stosowania konkretnych zasad ze względu na bezpieczeństwo. Które z nich są najważniejsze? O czym warto pamiętać?

• Tramwaje na ogół wyprzedza się z prawej strony, chyba że w danym miejscu uniemożliwia to układ torów.
• Kierowcy muszą zachować szczególną ostrożność w sytuacji, gdy pojazd komunikacji miejskiej zbliża się do przystanku lub wysepki. W takich momentach pod żadnym pozorem nie można go wyprzedzać.
• Na torowiska wydzielone mogą wjeżdżać jedynie tramwaje. Wyjątkiem są miejsca wyznaczone, które pozwalają np. dostać się do posesji położonych po drugiej stronie torów.
• Obowiązkiem kierowcy jest zatrzymanie się na wysokości ostatniego wagonu tramwaju, gdy stoi on na przystanku – nie można blokować dostępu do drzwi. Warto też pamiętać o tym, że zza pojazdu w każdej chwili może wybiec pieszy – podobnie jak ma to miejsce w przypadku autobusów.
• W miastach z nowoczesnym sterowaniem ruchem sygnalizacja świetlna może być programowana tak, by priorytetowo przepuszczać pojazdy komunikacji miejskiej. Wówczas inne samochody muszą stać i czekać.
• W strefach skrzyżowań z rozjazdami tramwajowymi obowiązuje dodatkowa ostrożność – tramwaj może zmieniać kierunek w sposób trudny do przewidzenia dla innych kierowców.

Poruszanie się w dużych miastach, w których trasy komunikacji publicznej są bardzo rozbudowane, może być wyzwaniem. Z tego powodu tak ważne jest zachowanie ostrożności i zwracanie uwagi na wszystkich uczestników ruchu – również tramwaje, które w razie kolizji z pewnością ulegną mniejszym uszkodzeniom niż samochód osobowy.